ABC o emeryturach

W jakim okresie najlepiej przejść na emeryturę?

To jeden z sygnałów, że kolejny rok pandemii skrócił średnie dalsze trwanie życia Polaków – aż o 14 miesięcy. Z przejściem na emeryturę opłaca się więc poczekać do lipca z uwagi na spodziewaną – rekordową w tym roku – waloryzację kapitału zgromadzonego w ZUS. -7 sty 2022

 

Jaka rewaloryzacja emerytur w 2022?

Szef rządu na konferencji prasowej przekazał, że emerytury i renty w 2022 roku wzrosną o 7 proc. To oznacza, że wskaźnik waloryzacji rent i emerytur w 2022 r. wyniesie 107 proc. Obecnie minimalna emerytura wynosi 1250,88 zł brutto, a minimalna renta z tytułu częściowej niezdolności do pracy 938,16 zł. – 11 lut 2022

 

Jakie warunki musisz spełnić, aby uzyskać emeryturę 

Warunki nabywania prawa do emerytury i zasady ustalania jej wysokości reguluje ustawa
z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U z 2018 r. poz. 1270 z późn. zm.). 

Dla osób urodzonych po 31 grudnia 1948 r. prawo do emerytury uzależnione jest od:

• ukończenia powszechnego wieku emerytalnego, który wynosi 60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn,
• udowodnienia jakiegokolwiek okresu podlegania ubezpieczeniu społecznemu lub ubezpieczeniu emerytalnemu, a dla osoby opłacającej składki na własne ubezpieczenie opłacenie co najmniej jednej składki.

Dla ustalenia prawa do emerytury na nowych zasadach nie ma znaczenia długość przebytych przez Ciebie okresów składkowych i nieskładkowych, czyli Twój staż pracy. 

Prawo do emerytury uzyskasz od dnia, w którym osiągniesz powszechny wiek emerytalny, nie wcześniej jednak niż od miesiąca, w którym zgłosisz w tej sprawie wniosek.

Jak ustalamy wysokość emerytury

Wysokość emerytury obliczamy dzieląc podstawę jej obliczenia przez średnie dalsze trwanie życia. 

Podstawę obliczenia nowej emerytury stanowi suma:

• zwaloryzowanych składek na ubezpieczenie emerytalne, zapisanych na indywidualnym koncie ubezpieczonego do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury;
• zwaloryzowanego kapitału początkowego;
• środków zapisanych na subkoncie w ZUS.

Średnie dalsze trwanie życia jest to przewidywana liczba miesięcy, przez którą będziesz pobierać emeryturę. Tablice średniego dalszego trwania życia ogłasza co roku Prezes Głównego Urzędu Statystycznego. Są one podstawą do obliczenia emerytur na wnioski zgłoszone od 1 kwietnia danego roku do 31 marca następnego roku.

Nauczycielskie świadczenie kompensacyjne przysługuje Ci, jeśli spełnisz następujące warunki:

• ukończysz określony wiek, czyli:
  • kobieta:

co najmniej 55 lat – do końca 2024 r.,
co najmniej 56 lat – w latach 2025–2026,
co najmniej 57 lat – w latach 2027–2028,
co najmniej 58 lat – w latach 2029–2030,
co najmniej 59 lat – w latach 2031–2032,

•  mężczyzna:

co najmniej 55 lat – do końca 2014 r.,
co najmniej 56 lat – w latach 2015–2016,
co najmniej 57 lat – w latach 2017–2018,
co najmniej 58 lat – w latach 2019–2020,
co najmniej 59 lat – w latach 2021–2022,
co najmniej 60 lat – w latach 2023–2024,
co najmniej 61 lat – w latach 2025–2026,
co najmniej 62 lata – w latach 2027–2028,
co najmniej 63 lata – w latach 2029–2030,
co najmniej 64 lata – w latach 2031–2032,

• masz co najmniej 30 lat stażu, czyli okresów składkowych i nieskładkowych , w tym masz co najmniej 20 lat pracy nauczycielskiej w wymiarze przynajmniej 1/2 obowiązkowego wymiaru zajęć,
• rozwiążesz (lub rozwiązałeś) na swój wniosek stosunek pracy lub wygaśnie on w określonych okolicznościach.

Jeśli chcesz otrzymać nauczycielskie świadczenie kompensacyjne, musisz rozwiązać stosunek pracy i muszisz to zrobić  na swój wniosek. Nawet jeśli zakończysz pracę za porozumieniem stron, ważne jest, żebyś złożył wniosek o rozwiązanie stosunku pracy.

Jeśli Twoja umowa o pracę wygaśnie z powodu upływu okresu, na jaki została zawarta, to spełniony jest warunek rozwiązania stosunku pracy na Twój wniosek.

Prawo do świadczenia kompensacyjnego przysługuje Ci także wtedy, jeśli Twój stosunek pracy zostanie rozwiązany z powodu:

• całkowitej likwidacji szkoły,
• częściowej likwidacji szkoły,
• zmian organizacyjnych, które spowodują zmniejszenie liczby oddziałów w szkole,
• zmian planu nauczania, które uniemożliwią zatrudnianie Cię w pełnym wymiarze zajęć.

Będziesz miał prawo do tego świadczenia również wtedy, gdy Twój stosunek pracy wygaśnie, ponieważ:

• upłynął sześciomiesięczny okres, w którym pozostawałeś w stanie nieczynnym,
• w stanie nieczynnym odmówiłeś podjęcia pracy w pełnym wymiarze zajęć na czas nieokreślony lub na okres, na jaki została zawarta umowa – w tej samej szkole, na tym samym lub innym stanowisku.

Jeśli pracowałeś w gimnazjum, możesz przejść na nauczycielskie świadczenie kompensacyjne, gdy nie jest możliwe dalsze zatrudnianie Cię z powodu wygaszania kształcenia w gimnazjach.

Oznacza to, że możesz przejść na świadczenie kompensacyjne, gdy Twój stosunek pracy wygasł albo został rozwiązany, bo nie można Cię zatrudnić w roku szkolnym 2017/2018 lub 2018/2019 w związku ze zmianami organizacyjnymi, które powodują wygaszanie kształcenia w gimnazjach.

Jeśli pracowałeś po przyznaniu nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego, to nie ustalimy ponownie wysokości świadczenia. Składki zapisane na Twoim koncie zwiększą Twoją emeryturę ustaloną w wieku powszechnym.

Złóż do nas następujące dokumenty:

• wniosek o nauczycielskie świadczenie kompensacyjne (ENSK)  – znajdziesz go na naszej stronie lub w każdej naszej placówce,
• informację dotyczącą Twoich okresów składkowych i nieskładkowych,
• dokumenty potwierdzające okres wykonywania pracy nauczycielskiej,
• dokumenty, które potwierdzają Twoje okresy, m.in.: pracy, prowadzenia działalności pozarolniczej, służby wojskowej, pobierania zasiłku dla bezrobotnych, urlopu wychowawczego, nauki w szkole wyższej,
• dokumenty, które potwierdzają Twoje wynagrodzenie przed 1 stycznia 1999 r.

Dokumenty złóż najwcześniej 30 dni przed:

• dniem, w którym spełnisz warunki do uzyskania świadczenia;
• dniem, w którym zamierzasz przejść na nauczycielskie świadczenie kompensacyjne.

Jeżeli złożysz wniosek wcześniej, wydamy decyzję o odmowie prawa do świadczenia. Wskażemy, których warunków nie spełniasz.

Jeżeli złożysz wniosek później, to prawo do świadczenia kompensacyjnego ustalimy Ci od miesiąca złożenia wniosku.

 Jak można odwołać się od decyzji lub wycofać wniosek

Od decyzji przysługuje odwołanie, które możesz wnieść pisemnie lub ustnie do protokołu, za naszym pośrednictwem, w ciągu miesiąca od dnia doręczenia decyzji.

Postępowanie odwoławcze  jest wolne od opłat.

Wniosek możesz wycofać, jednak najpóźniej do dnia uprawomocnienia się decyzji, czyli w ciągu miesiąca od daty doręczenia decyzji.



Prawo do świadczenia kompensacyjnego powstajew dniu, w którym spełnisz wszystkie warunki, jakich wymagamy, aby przyznać to prawo, jednak nie wcześniej niż od miesiąca, w którym zgłosisz wniosek o to świadczenie. Jeśli jesteś na zasiłku chorobowym lub świadczeniu rehabilitacyjnym, prawo to powstaje od dnia, w którym przestaniesz pobierać Prawo do świadczenia kompensacyjnego ma charakter okresowy i ustaje w dniu:

• poprzedzającym dzień, w którym uzyskałeś prawo do emerytury, np. emerytury wcześniejszej,
• poprzedzającym dzień, w którym osiągnąłeś wiek emerytalny, czyli:
  • 60 lat – jeśli jesteś kobietą,
  • 65 lat – jeśli jesteś mężczyzną.

Wyjątek

Jeśli przed 1 października 2017 r.:

• spełniłeś wszystkie warunki do nabycia nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego,
• osiągnąłeś obniżony wiek emerytalny (60 lat dla kobiet, 65 lat dla mężczyzn),
• nie osiągnąłeś podwyższonego wieku emerytalnego,

możesz po 30 września 2017 r. zgłosić wniosek o świadczenie kompensacyjne. Uzyskasz wtedy prawo do tego świadczenia do dnia przypadającego przed dniem osiągnięcia podwyższonego wieku emerytalnego.

zasiłek lub świadczenie.

Jeżeli 1 października 2017 r. miałeś już ustalone prawodo świadczenia kompensacyjnego, zachowasz je do dnia, w którym osiągniesz podwyższony wiek emerytalny, chyba że prawo to ustano wcześniej. Wniosek o emeryturę możesz zgłosić także w związku z osiągnięciem obniżonego wieku emerytalnego (co najmniej 60 lat kobieta, 65 lat – mężczyzna). W takim przypadku Twoje prawo do świadczenia kompensacyjnego ustanie w dniu poprzedzającym dzień, w którym uzyskasz prawo do emerytury.

Zawiesimy Twoje prawo do świadczenia kompensacyjnego, jeżeli zaczniesz pracę w placówkach oświatowych wymienionych na wstępie artykułu. Nie ma znaczenia wysokość przychodu, jaki osiągasz, ani rodzaj pracy, jaką wykonujesz.

Jeżeli uzyskasz przychód z innej pracy lub z działalności, to Twoje prawo do świadczenia kompensacyjnego zawiesimy lub zmniejszymy na zasadach przewidzianych dla emerytur i Masz prawo do rekompensaty, jeżeli spełniasz łącznie te dwa warunki:

• wykonywałeś pracę w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze przez co najmniej 15 lat i możesz to potwierdzić,
• nie skorzystałeś z wcześniejszej emerytury, emerytury pomostowej lub nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego.

Rekompensata to ustalony indywidualnie dodatek do kapitału początkowego, który uwzględniamy przy obliczaniu emerytury powszechnej.

Masz prawo do rekompensaty, jeżeli spełniasz łącznie te dwa warunki:

• wykonywałeś pracę w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze przez co najmniej 15 lat i możesz to potwierdzić,
• nie skorzystałeś z wcześniejszej emerytury, emerytury pomostowej lub nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego.

Rekompensata to ustalony indywidualnie dodatek do kapitału początkowego, który uwzględniamy przy obliczaniu emerytury powszechnej.

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 22 maja 2009 r. o nauczycielskich świadczeniach kompensacyjnych (Dz.U.  z 2018 r. poz. 128 )

Ustawa z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. z 2021 r. poz. 291, z późn. zm.)

Ustawa z dnia 26 stycznia 1982 r. – Karta Nauczyciela (Dz.U. z 2017 r. poz. 1189, z późn. zm.)

Ustawa z dnia 14 grudnia 2016 r. Przepisy wprowadzające ustawę – Prawo oświatowe (Dz.U. z 2017 r. poz. 60, z późn. zm.)

 

 

Nauczycielskie świadczenia kompensacyjne i nie tylko!

 

Szanowne Koleżanki i Koledzy,

w związku z licznymi pytaniami kierowanymi do Zarządu Głównego ZNP, zachęcamy do korzystania z opublikowanych przez nasze wydawnictwa pozycji, w których zawarte zostały ważne informacje na temat uprawnień emerytalnych nauczycieli oraz nauczycielskich świadczeń kompensacyjnych. Są to:

§  Uprawnienia emerytalne nauczycieli po 1 stycznia 2013 r. (Wydawnictwo Pedagogiczne ZNP w Kielcach, 2013);

§  Poznaj swoje prawa. (Prawie) wszystko o nauczycielskich świadczeniach kompensacyjnych  (Głos Nauczycielski nr 37 z 11 września 2013 r  – specjalna wkładka);

§  Nauczycielskie świadczenia kompensacyjne w pytaniach i odpowiedziach. Nowy wiek emerytalny dla nauczycieli z komentarzem (Kalendarz Nauczycielski 2014).

Co można w nich znaleźć? Wiele praktycznych porad sformułowanych na podstawie kierowanych do nas pytań, a także istotnych informacji dotyczących warunków uprawniających do przejścia na wcześniejszą emeryturę i nauczycielskie świadczenie kompensacyjne, ustalania stażu pracy nauczycielskiej, czy możliwości otrzymania rekompensaty z tytułu utraty uprawnienia do emerytury pomostowej lub wcześniejszej emerytury nauczycielskiej!